Mogelijkheden van onlinehulp voor gedetineerden verkennen
Drie strategische keuzes en Prison Cloud als trigger
De opdracht om mogelijkheden en aanbevelingen in verband met online hulp- en dienstverlening voor gedetineerden te verkennen, kwam er omdat computer op cel via Prison Cloud reeds een realiteit is in sommige gevangenissen.
Het behoort immers tot de strategische keuzes van het Belgische detentiebeleid om meer in te zetten op moderne technologieën in de penitentiaire instellingen. Mogelijks nog belangrijker is de overheidskeuze om meer belang te hechten aan kansen tot zelfontplooiing en re-integratiegericht werken met gedetineerden.
Ook vanuit de Vlaamse overheid wordt op online hulpverlening ingezet: het exploreren van online hulpverlening in detentiecontext via het gebruik van Prison Cloud werd expliciet als strategische keuze in de beleidsnota van minister Vandeurzen opgenomen.
Ten derde wordt ook in het strategisch plan 2015 – 2020 voor hulp- en dienstverlening aan gedetineerden op meerdere plaatsen aandacht gevraagd voor de digitale evolutie.
Voedingsbodem genoeg dus om de mogelijkheden te verkennen voor de uitbreiding van een online hulp- en dienstverleningsaanbod voor gedetineerden.
Prison Cloud … eigen-zinnige ICT
De invoering van Prison Cloud betekent niet zomaar het ter beschikking stellen van ‘neutrale waardenvrije technologie’. Prison Cloud houdt talloze keuzes in:
§ Prison Cloud vormt een onderdeel van het (complexe) communicatiesysteem in de gevangenis, gekoppeld aan de verschillende regimes waarin gedetineerden zitten. Zowel de technische functionaliteiten (al dan niet beperkte toegang of responsmogelijkheden) als de wijze waarop eindgebruikers met de online toepassingen omgaan, zijn vaak aan andere spelregels gebonden dan in de wereld buiten de gevangenis;
§ Prison Cloud en de aangeboden (en soms ingetrokken) functionaliteiten worden door de gedetineerden ervaren als onderdeel van het straf- en beloningssysteem van de gevangenis;
§ Prison Cloud biedt mogelijkheden in de ‘strijd tegen verveling’ op cel.
Bij het uitwerken van een breder online hulp- en dienstverleningsaanbod is het belangrijk dat met deze contextelementen rekening wordt gehouden.
Prison Cloud biedt reeds tal van mogelijkheden
Prison Cloud bevat een intranet met onder andere huisregels met algemene informatie op over bezoek, dagindeling, werken in de gevangenis, medische dienst. Daarnaast staan daar het menu (maaltijden), telefoontarieven, nieuwsberichten gestuurd door personeelsleden die hiervoor toelating hebben en een luik Toekan met algemene informatie over hulp- en dienstverlening.
Bovendien voorziet Prison Cloud tal van (al dan niet betalende) services waaronder e-learningpakketten, films, TV, een kantine-webshop, telefonie, een agenda, mijn PC, uitleenmogelijkheid van boeken in de plaatselijke bib, online rapportbriefjes en een TV-gids.
Een kader voor online hulp- en dienstverlening
Online hulp- en dienstverlening voor gedetineerden omvat elke interventie waarbij gebruik gemaakt wordt van informatie- en communicatietechnologie (ICT), met het oog op het bestendigen of verhogen van hun humane detentie en een succesvolle re-integratie in de samenleving.
Vanuit deze definitie verkende een werkgroep drie grote groepen online hulp- en dienstverlenings-toepassingen: informatieve online toepassingen waarbij geen reactie of interactie vanuit de gedetineerde mogelijk was; online communicatietools (bijv. chat, e-mail, skype, …) en ondersteunende online hulp- en dienstverleningstoepassingen zoals bijvoorbeeld online formulieren of zelftesten.
De werkgroep bestond uit gedetineerden, medewerkers aan de hulp- en dienstverlening die werken vanuit de gevangenis, externe hulp- en dienstverleners die een aanbod voorzien voor gedetineerden en een ICT-medewerker van het departement justitie.
Een visie op en positionering van online hulp- en dienstverlening voor gedetineerden
Online hulp- en dienstverlening voor gedetineerden is geen doel op zich. Het kan een bijdrage leveren aan …
… het stimuleren van zelfredzaamheid, zelfontplooiing en responsabilisering van gedetineerden;
... het herstellen van het sociale, relationele en psychische evenwicht van de gedetineerde;
… het beperken van de negatieve gevolgen voor de gedetineerde en zijn directe sociale omgeving, veroorzaakt door en tijdens de detentie;
… het bevorderen van de integratie en participatie in de samenleving na de detentieperiode;
… het stimuleren van een proces van herstel tussen dader, slachtoffer en samenleving;
… het beperken van de kans op herval;
… ‘bij de tijd blijven’ in deze digitale samenleving.
Mogelijkheden en prioriteiten van online hulp- en dienstverlening voor gedetineerden
Binnen deze visie op en positionering van online hulp- en dienstverlening werden door de werkgroep onlinetoepassingen geïnventariseerd; zowel algemeen inzetbare online toepassingen als specifieke online toepassingen voor de domeinen werk, welzijn, gezondheid, cultuur, onderwijs en sport.
Deze inventaris werd dan in een onlinebevraging voorgelegd aan gedetineerden en aan medewerkers met de vraag om binnen deze lijst van mogelijkheden prioriteiten te bepalen op basis van de inschatting of deze online hulp- en dienstverleningstoepassing al dan niet belangrijk en/of dringend is.
(Rand-)voorwaarden voor online hulp- en dienstverlening voor gedetineerden
Ten slotte werden door de werkgroep (rand-)voorwaarden geformuleerd die van belang zijn bij het uitbouwen en implementeren van een online hulp- en dienstverleningsaanbod voor gedetineerden.
En nu verder
Hopelijk vormen de inventaris van mogelijkheden voor online hulp- en dienstverlening voor gedetineerden op de verschillende domeinen en de daarbinnen geformuleerde prioriteiten een aanzet tot het verder uitbouwen van een geactualiseerd hulp- en dienstverleningsaanbod voor gevangenen.
Het rapport wordt voorgelegd aan de Gemengde Commissie binnen de ‘overheidsdienst Welzijn, Volksgezondheid en Gezin – hulp- en dienstverlening aan gedetineerden’ en aan de bovenlokale werkgroep, het overleg van het departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin met het directoraat-generaal penitentiaire inrichtingen.
